استدلال جو اهو طريقو غلط آهي (ڀاڱو ٻيو) - ڊاڪٽر محبت ٻرڙو

استدلال جو اهو طريقو غلط آهي

(ڀاڱو ٻيو)

ڊاڪٽر محبت ٻرڙو

ان ڪري زمان حال لاءِ گهڻي ۽ وڌيڪ ۽ زمان مستقبل لاءِ هڪ حد تائين وڌيڪ ڳالهه ٻول ٿيندي رهي ٿي ۽ ليکڪ سمجهي ٿو ته ان ڪري انهن زمانن ۾ ڳالهه کي وڌيڪ چٽو ڪرڻ لاءِ ڪوشش ئي نسبتاً وڌيڪ تبديليون آڻڻ جو ڪارڻ ٿئي ٿي، جڏهن ته زمان ماضي ۾ جيڪا به ڳالهه ٻول ٿئي ٿي، اها نسبتاً طي ٿيل انداز جي هوندي آهي، تنهنڪري ان ۾ تبديلي نسبتاً گهٽ واقع ٿئي ٿي ۽ صورتون نسبتاً پائدار. ’فعل متعدي‘ اهو فعل آهي جنهن جو مطلب ظاهر ڪرڻ لاءِ فاعل سان گڏ مفعول جي ضرورت پوي. (واحد بخش شيخ، سنڌي ٻوليءَ جو صرف ۽ نحو، سنڌي ادبي بورڊ، ڄامشورو/حيدرآباد، 1986، ص-367).

پر متعدي فعل جو ٽنهي زمانن ۾ گردان ڪري ڏسبو ته هڪ نئين ڳالهه واضح ٿي ايندي. زمان ماضيءَ ۾ فعل جو عدد ۽ جنس مفعول جي عدد ۽ جنس سان لاڳاپجي مَٽجندي رهندي:

’مون خط لکيو‘، ’مون خط لکيا‘، ’مون چٺي لکي‘، ’مون چٺيون لکيون‘ پر اهڙو ئي ڦيرو زمان حال ۽ زمان مستقبل ۾، مروج فعلي صورتن سان ڪبو ته فعل جو عدد ۽ جنس مفعول سان لاڳاپجي مَٽجڻ بدران فاعل سان لاڳاپجي مَٽجندي نظر ايندا:

”(آءٌ) خطُ لکان ٿو“، ”(آءٌ) خطَ لکان ٿو“، ”(آءٌ) چٺي لکان ٿو“، ”(آءٌ) چٺيون لکان ٿو“، ”(آءٌ) خطُ لکندم“، ”(آءٌ) خطَ لکندم“، ”(آءٌ) چٺي لکندم“، ”(آءٌ) چٺيون لکندم“ ...

”(آءٌ) خطُ لکان ٿو“                   ”(آءٌ) خطُ لکندم“

”(اسين) خطُ لکون ٿا“               ”(اسين) خطُ لکنداسي“

”(تون) خطُ لکين ٿو“                ”(تون) خطُ لکندين“

”(اهي) خطُ لکن ٿا“                  ”(اهي) خطُ لکندا“

ايئن ڇو ٿو ٿئي؟ ليکڪ سمجھي ٿو ته زمان ماضي جي مروج فعلي صورت ۾ ڪنهن به ضميري پڇاڙيءَ جو ميلاپ ڪونهي ۽ زمان حال ۽ مستقبل جي مروج فعلي صورت ۾ جيئن ته ڪا نه ڪا ضميري پڇاڙي موجود آهي، تنهنڪري ايئن ٿئي ٿو. زمان حال ۽ مستقبل جي مروج فعلي صورت کان ضميري پڇاڙيون ڌار ڪبيون ته فعل جون صورتون /لکٿو، لکٿا، لکٿي ۽ لکٿيون/ ۽ /لکدو، لکدي، لکدا ۽ لکديون/ بچنديون ۽ انهن صورتن سان ڦيرو ڪري ڏسبو ته زمان ماضي جيان فعل جو عدد ۽ جنس مفعول جي عدد ۽ جنس سان لاڳاپجي مَٽجڻ لڳندو:

          ’مان خط لکٿو‘،           ’مان خط لکٿا‘

          ’مان چٺي لکٿي‘،          ’مان چٺيون لکٿيون‘

          ’مان خطُ لکدو‘،           ’مان خط لکدا‘

          ’مان چٺي لکدي‘،          ’مان چٺيون لکديون‘.

اڄوڪي سنڌيءَ ۾ زمان حال جي اها صورت گم ٿي ويل ۽ زمان مستقبل جي اها صورت محدود ٿي ويل آهي، پر زمان ماضي چٽو شاهد آهي ته سنڌي ٻوليءَ جي ٻولن جون حقيقي فعلي صورتون ان ئي ترتيب سان ٺهيل آهن.

ليکڪ نه ٿو ڄاڻي ته زمان مستقبل جي عام فعلي صورتن ۾ ]اَن[ يا ]اِين[، جيڪي گهڻا وائل (Vowel) آواز آهن، ڇو وڌيل آهن؟ ليکڪ سمجھي ٿو ته سنڌي ٻوليءَ جي ڪنهن به ٻول ۾ ڪو به آواز غير ضروري طرح نه ٿو وڌي (سواءِ ان هڪ سبب جي ته اچار بگاڙيو ويو هجي) پر ’اسم حاليه‘ جي هر فعلي صورت ۾ ]اَن[ يا ]اِين[ جي واڌ (جيئن /لک/+/ان/+/د/+/او/ = لکندو، /ڏس/+/اِين/+/د/+/او/ = ڏسيندو وغيره) ٻڌائي ٿي ته اها اجائي ناهي. زمان حال جي مثال ۾ فعلي صورت (مثال: /لکٿو/ جي وچ تي، ڌاتوءَ (مثال: /لک/) کان پوءِ متصل ضمير جي نشاني }آن، اُون، اين، او، اي يا اَن{ اچي ٿي ۽ فعلي صورت فاعل سان لاڳاپجي ڦري ٿي. زمان مستقبل جي فعلي صورت (مثال: /لکندو/) جي وچ ۾، ڌاتوءَ (مثال: /لک/) کان پوءِ ڪم ايندڙ نشاني }اَن يا اِين{ ڪن ٻين ٻولن ۾ متصل ضمير طور ڪم اچي، ضمير غائب (جمع يا واحد) جي نشاندهي ڪن ٿيون، جيئن ’لکن ٿا‘ ۾ /اَن/ ۽ ’لکيَئِين‘ ۾ /اِين/، تنهنڪري ليکڪ هڪ امڪان قائم ڪري ٿو ته زمان مستقبل جي سڀني مروج صورتن ۾ ضمير غائب (واحد يا جمع) شامل آهي ۽ ان ڪري فعلي صورت مفعول سان لاڳاپو ٽوڙي فاعل سان ڳنڍجي وڃي ٿي.[

* /لِک/+/اَن/+/د/ = لِکند

                                +/او/ = لکندو

                                +/آ/ = لکندا

                                +/اي/ = لکندِي

                                +/اُون/ = لکنديون

                                +/اي/ = لکندي

                                +/اُم/ = لکندُم

                                +/اَم/ = لکندَم

                                +/اُءِ/ = لکندُءِ

                                +/اُوَ/ = لکندُوَ

                                +/اَوَ/ = لکندَوَ

                                +/اُس/ = لکندُس

                                +/اَس/ = لکندَس

                                +/اُنِ/ = لکندُنِ

                                +/اَنِ/ = لکندَنِ

        * /لکند/+/اُ/+/م/ = لکندم

                                +/اَءِ/ = لکندُمَئه < لکندمانءِ

                                +/اَوَ/ = لکندُمَوَ < لکندمانوَ

                                +/اَس/ = لکندُمَس < لکندمانس

                                +/اَنِ/ = لکندُمَنِ < لکندماننِ

        - /لکند/+/او/+/مان/ = لکندومان

                                +/اِ/ = لکندومانءِ

                                +/وَ/ = لکندومانوَ

                                +/س/ = لکندومانس

                                +/نِ/ = لکندوماننِ

        * /لکند/+/اِ (اِي)/+/م/ = لکندم، لکنديم

                                      +/اَءِ/ = لکندِيمَئه < لکندِيمانءِ

                                      +/اَوَ/ = لکندِيمَوَ < لکندِيمانوَ

                                      +/اَس/ = لکندِيمَس < لکندِيمانس

                                      +/اَنِ/ = لکندِيمَنِ < لکندِيماننِ

يا

        - /لکند/+/اِي/+/مان/ = لکندِيمان

                                +/اِ/ = لکندِيمانءِ

                                +/وَ/ = لکندِيمانوَ

                                +/س/ = لکندِيمانس

                                +/نِ/ = لکندِيماننِ

        * /لکند/+/آ/+/سي/ = لکنداسي

                                +/اِ/ = لکنداسيءِ

                                +/وَ/ = لکنداسيوَ

                                +/س/ = لکنداسيس

                                +/نِ/ = لکنداسينِ

        * /لکند/+/اُون/+/سي/ = لکنديونسي

                                +/اِ/ = لکنديونسيءِ

                                +/وَ/ = لکنديونسيوَ

                                +/س/ = لکنديونسيس

                                +/نِ/ = لکنديونسينِ

        * /لکند/+/اين/ = لکندين

                             +/م/ = لکندينم

                             +/س/ = لکندينس

                             +/نِ/ = لکنديننِ

        * /لکند/+/اينءَ/ = لکندينءَ

                             +/م/ = لکندينئم

                             +/س/ = لکندينئس

                             +/نِ/ = لکندينئنِ

        * /لکند/+/اَو/ = لکندَو (لکندؤ)

                             +/م/ = لکندَوم

                             +/س/ = لکندَوس

                             +/نِ/ = لکندَونِ

        * /لکند/+/اُون/+/اَو/ = لکنديونئوَ

                                 +/م/ = لکنديونئَوم

                                 +/س/ = لکنديونئَوس

                                 +/نِ/ = لکنديونئَونِ

        * /لکند/+/او/ = لکندو

                             +/م/ = لکندوم

                             +/ اِ / = لکندوءِ

                             +/ وَ / = لکندووَ

                             +/س/ = لکندوس

                             +/نِ/ = لکندونِ

        * /لکند/+/اِي/ = لکندِي

                             +/م/ = لکندِيم (لکنديَم)        +/اَم/ = لکندِيئم

                             +/ اِ / = لکندِيئِه (لکندَءِ)         +/اَءِ/ = لکندِيئئِه

                             +/ وَ / = لکندِيوَ (لکنديَوَ)        +/اَوَ/ = لکندِيئوَ

                             +/س/ = لکندِيسِ (لکنديَس)     +/اَس/ = لکندِيئسِ

                             +/نِ/ = لکندِينِ (لکنديَنِ)        +/اَنِ/ = لکندِيئنِ

        * /لکند/+/اَ (آ)/ = لکندَ

                         +/م/ = لکندَم     /لکندا/+/م/ = لکندام

                         +/اِ/ = لکندَءِ                +/اِ/ = لکنداءِ

                         +/وَ/ = لکندَوَ                +/وَ/ = لکنداوَ

                         +/س/ = لکندَس            +/س/ = لکنداس

                         +/نِ/ = لکندَنِ               +/نِ/ = لکندانِ

        * /لکند/+/اُون/ = لکنديون

                             +/م/ = لکنديونم         +/اَم/ = لکنديونئم

                             +/اِ/ = لکنديونئه           +/اَءِ/ = لکنديونئئه

                             +/وَ/ = لکنديونوَ           +/اَوَ/ = لکنديونئوَ

                             +/س/ = لکنديونس       +/اَس/=لکنديونئس

                             +/نِ/ = لکنديوننِ          +/اَنِ/ = لکنديونئنِ

        * /لکند/+/اَڙ/ = لکندڙ

                         +/اُ/ = لکندڙُ

                         +/اَ/ = لکندڙَ

                         +/اَو/ = لکندڙَو!

        * /لکج/+/اَن/+/د/ = لکجند

                                +/او/ = لکجندو ... +

                                +/آ/ = لکجندا ... +

                                +/اِي/ = لکجندِي ... +

                                +/اُون/ = لکجنديون ... +

                                +/اي/ = لکجندي

                                +/اُم/ = لکجندُم

                                +/اَم/ = لکجندَم

                                +/اُءِ/ = لکجندُءِ

                                +/اَءِ/ = لکجندَءِ

                                +/اُوَ/ = لکجندُوَ

                                +/اَوَ/ = لکجندَوَ

                                +/اُس/ = لکجندُس

                                +/اَس/ = لکجندَس

                                +/اُن/ = لکجندُن

                                +/اَن/ = لکجندَن

        * /لکجند/+/اَڙ/ = لکجندڙ

                             +/اُ/ = لکجندڙُ

                             +/اَ/ = لکجندڙَ

                             +/اَو/ = لکجندڙَو!

        * /لک/+/آء/ = لکاء

                        +/اِ/ = لکاءِ

                        +/اِي/ = لکائِي

                        +/او/ = لکائيو، لکايو

                        +/آ/ = لکائيا، لکايا

                        +/اُون/ = لکائيون، لکايون

                        +/اُ/ = لکاءُ

                        +/اَ/ = لکاءَ

]نوٽ: ]آء[ هڪ يڪسرو (monopthong) وائل آواز (Vowel Sound) آهي، جيڪو سنڌي ٻولن ۾ ته موجود آهي، پر اڃا تائين نه کوجيو ويو آهي. اهو صاف وائل آواز ]آ[ کان فرق رکي ٿو ۽ /آءِ/ به ناهي. /آء/ درحقيقت ٻن صاف وائل آوازن ]آ[ ۽ ]اِ[ جو ميڙ آهي. ]آء[ ڄڻڪ ]آ[ ۽ /آءِ/ آوازن جي وچ تي، هڪ قسم جو نرالو آواز آهي. انهيءَ سان گڏ ليکڪ ڪيترن ئي ٻين وائل (Vowel، سر) آوازن کي سنڌي ٻولن ۾ موجود ڏسي، انهن کي ووڙي صاف ڪري، انهن جو تفصيلي ذڪر پنهنجي ڪتاب ’ٻول جو بڻ‘ ۾ آندو آهي. (نوٽ: اهو ڪتاب 2007ع ۾ ڇپجي چڪو آهي.)[

       

* /لکاءِ/+/آن/ = لکايان	(+/ٿ/+/او/ = ٿو)	(/ٿ/+/اِ/ = ٿي)
+/اِ/ = لکايانئه	لکايانئه ٿو	لکايانئه ٿي
+/وَ/ = لکايانوَ	لکايانوَ ٿو	لکايانوَ ٿي
+/س/ = لکايانس	لکايانس ٿو	لکايانس ٿي
+/نِ/ = لکاياننِ	لکاياننِ ٿو	لکاياننِ ٿي

* /لکاءِ/+/اُون/ = لکايون	(+/ٿ/+/آ/=ٿا)	(/ٿ/+/اُون/=ٿيون)
+/اِ/ = لکايونئه	لکايونئه ٿا	لکايونئه ٿيون
+/وَ/ = لکايونوَ	لکايونوَ ٿا	لکايونوَ ٿيون
+/س/ = لکايونس	لکايونس ٿا	لکايونس ٿيون
+/نِ/ = لکايوننِ	لکايوننِ ٿا	لکايوننِ ٿيون

* /لکاءِ/+/اين/ = لکائين	(+/ٿ/+/او/ = ٿو)	(/ٿ/+/اِ/ = ٿي)
+/م/ = لکائينم	لکائينم ٿو	لکائينم ٿي
+/س/ = لکائينس	لکائينس ٿو	لکائينس ٿي
+/نِ/ = لکائيننِ	لکائيننِ ٿو	لکائيننِ ٿي

* /لکاءِ/+/او/ = لکايو	(+/ٿ/+/آ/=ٿا)	(/ٿ/+/اُون/=ٿيون)
+/م/ = لکايوم	لکايوم ٿا	لکايوم ٿيون
+/س/ = لکايوس	لکايوس ٿا	لکايوس ٿيون
+/نِ/ = لکايونِ	لکايونِ ٿا	لکايونِ ٿيون

* /لکاءِ/+/اي/ = لکائي	(+/ٿ/+/او/ = ٿو)	(/ٿ/+/اِ/ = ٿي)
+/م/ = لکائيم	لکائيم ٿو	لکائيم ٿي
+/اِ/ = لکائيئِه	لکائيئه ٿو	لکائيئه ٿي
+/وَ/ = لکائيوَ	لکائيوَ ٿو	لکائيوَ ٿي
+/س/ = لکائيس	لکائيس ٿو	لکائيس ٿي
+/نِ/ = لکائينِ	لکائينِ ٿو	لکائينِ ٿي

* /لکاءِ/+/ان/ = لکائن	(+/ٿ/+/آ/ = ٿا)	(/ٿ/+/اُون/=ٿيون)
+/م/ = لکائنم	لکائنم ٿا	لکائنم ٿيون
+/اِ/ = لکائنئِه	لکائنئه ٿا	لکائنئه ٿيون
+/وَ/ = لکائنوَ	لکائنوَ ٿا	لکائنوَ ٿيون
+/س/ = لکائنس	لکائنس ٿا	لکائنس ٿيون
+/نِ/ = لکائننِ	لکائننِ ٿا	لکائننِ ٿيون

* /لکاءِ/ + / اِڻ/ = لکائڻ

                             +/اُ/ = لکائڻُ

                             +/اَ/ = لکائڻَ

                             +/او/ = لکائڻو

                             +/آ/ = لکائڻا

                             +/اي/ = لکائڻِي

                             +/اُون/ = لکائِڻيون

                             +/اي/ = لکائڻي

* /لکاءِ/ + /ج/ = لکائج            = ]ل+اِ+ک+آءِ+ج[

                             +/اِ/ = لکائجِ

                             +/او/ = لکائجو

                              +/اِي/ = لکائجِي

                             +/اي/ = لکائجي

                             +/آ/ = لکائجا

* /لکائج/+/آن/ = لکائجان	(+/ٿ/+/او/=ٿو)	(/ٿ/+/اِي/ = ٿي)
+/اِ/ = لکائجانئه	لکائجانئه ٿو	لکائجانئه ٿي
+/وَ/ = لکائجانوَ	لکائجانوَ ٿو	لکائجانوَ ٿي
+/س/ = لکائجانس	لکائجانس ٿو	لکائجانس ٿي
+/نِ/ = لکائجانن	لکائجاننِ ٿو	لکائجاننِ ٿي

* /لکائج/+/اُون/ = لکائجون	(+/ٿ/+/آ/=ٿا)	(/ٿ/+/اُون/=ٿيون)
+/اِ/ = لکائجونئه	لکائجونئه ٿا	لکائجونئه ٿيون
+/وَ/ = لکائجونوَ	لکائجونوَ ٿا	لکائجونوَ ٿيون
+/س/= لکائجونس	لکائجونس ٿا	لکائجونس ٿيون
+/نِ/ = لکائجوننِ	لکائجوننِ ٿا	لکائجوننِ ٿيون

* /لکائج/+/اين/ = لکائجين	(+/ٿ/+/او/=ٿو)	(/ٿ/+/اِي/=ٿي)
+/م/ = لکائجينم	لکائجينم ٿو	لکائجينم ٿي
+/س/ = لکائجينس	لکائجينس ٿو	لکائجينس ٿي
+/نِ/ = لکائجيننِ	لکائجيننِ ٿو	لکائجيننِ ٿي

* /لکائج/+/او/ = لکائجو	(+/ٿ/+/آ/=ٿا)	(/ٿ/+/اُون/=ٿيون)
+/م/ = لکائجوم	لکائجوم ٿا	لکائجوم ٿيون
+/س/ = لکائجوس	لکائجوس ٿا	لکائجوس ٿيون
+/نِ/ = لکائجونِ	لکائجونِ ٿا	لکائجونِ ٿيون

* /لکائج/+/اي/ = لکائجي	(+/ٿ/+/او/=ٿو)	(/ٿ/+/اِي/=ٿي)
+/م/ = لکائجيم	لکائجيم ٿو	لکائجيم ٿي
+/اِ/ = لکائجيئِه	لکائجيئِه ٿو	لکائجيئِه ٿي
+/وَ/ = لکائجيوَ	لکائجيوَ ٿو	لکائجيوَ ٿي
+/س/ = لکائجيس	لکائجيس ٿو	لکائجيس ٿي
+/نِ/ = لکائجينِ	لکائجينِ ٿو	لکائجينِ ٿي

* /لکائج/+/اَن/ = لکائجن	(+/ٿ/+/آ/=ٿا)	(/ٿ/+/اُون/=ٿيون)
+/م/ = لکائجنم	لکائجنم ٿا	لکائجنم ٿيون
+/اِ/ = لکائجنئِه	لکائجنئِه ٿا	لکائجنئِه ٿيون
+/وَ/ = لکائجنوَ	لکائجنوَ ٿا	لکائجنوَ ٿيون
+/س/ = لکائجنس	لکائجنس ٿا	لکائجنس ٿيون
+/نِ/ = لکائجننِ	لکائجننِ ٿا	لکائجننِ ٿيون

* /لکائج/ + / اَڻ/ = لکائجڻ

                    +/اُ/ = لکائجڻُ

                   +/اَ/ = لکائجڻَ

                   +/او/ = لکائجڻو

                   +/آ/ = لکائجڻا

                   +/اي/ = لکائجڻِي

                   +/اُون/ = لکائجڻيون

                   +/اي/ = لکائجڻي

* /لکاءِ/ + /ب/ = لکائب            = ]ل+اِ+ک+آءِ+ب[

                   +/او/ = لکائبو

                   +/آ/ = لکائبا

                   +/اِي/ = لکائبِي

                   +/اُون/ = لکائبيون

                   +/اُم/ = لکائبُم

                   +/اَم/ = لکائبَم

                   +/اُءِ/ = لکائبُئِه

                   +/اَءِ/ = لکائبَئِه

                   +/اُوَ/ = لکائبُوَ

                   +/اَوَ/ = لکائبَوَ

                   +/اُس/ = لکائبُس

                   +/اَس/ = لکائبَس

                   +/اُن/ = لکائبُن

                   +/اَنِ/ = لکائبَن

* /لکاءِ/ + /اَت/ = لکائت (لکاوَت)

                   +/اَ/ = لکائتَ (لکاوَت)

                   +/اُون/ = لکائتون (لکاوتون)

* /لکاءِ/ + /ي/ = لکائيه = ]ل+اِ+ک+آءِ+ي[

                   +/او/ = لکائيو، لکايو

                   +/آ/ = لکائيا، لکايا

                   +/اِي/ = لکائيِي، لکائي

                   +/اُون/ = لکائيون، لکايون

                   +/اُم/ = لکايُم

                   +/اَم/ = لکايَم

                   +/اُءِ/ = لکايُئِه

                   +/اَءِ/ = لکايَئِه

                   +/اُوَ/ = لکايُوَ

                   +/اَوَ/ = لکايَوَ

                   +/اُس/ = لکايُس

                   +/اَس/ = لکايَس

                   +/اُن/ = لکايُن

                   +/اَنِ/ = لکايَن

* /لکاءِ/ + / اَل/ = لکئيَل، لکايَل

                   +/اُ/ = لکايَلُ

                   +/اَ/ = لکايَلَ

                   +/اُون/ = لکايَلون

* /لکاءِ/ + / م/ = لکايوم      يا     /مان/ = لکايومان

                   +/اَءِ/ = لکايومَئه                 +/اِ/ = لکايومانئه

                   +/اَوَ/ = لکايومَوَ                 +/وَ/ = لکايومانوَ

                   +/اَس/ = لکايومَس              +/س/ = لکايومانس

                   +/اَنِ/ = لکايومَن                +/نِ/ = لکايوماننِ

* /لکايو/ + /سي/ = لکايوسي

                     +/اِ/ = لکايوسيءِ

                     +/وَ/ = لکايوسيوَ

                     +/س/ = لکايوسيس

                     +/نِ/ = لکايوسينِ

* /لکايو/ + /اِ/ = لکايوءِ

                   +/م/ = لکايوئم

                   +/س/ = لکايوئس

                   +/نِ/ = لکايوئنِ

* /لکايو/ + /وَ/ = لکايووَ

                   +/م/ = لکايووَم

                   +/س/ = لکايووَس

                   +/نِ/ = لکايووَنِ

* /لکايو/+/؟/=لکايو      يا  +/اِين/=لکايوئين     ۽         +/اُون/=لکايوئون

+/م/=لکايوم                       +/م/=لکايوئينم          +/م/=لکايوئونم

+/اِ/=لکايوءِ                         +/اِ/=لکايوئينئه            +/اِ/=لکايوئونئه

+/وَ/=لکايووَ                         +/وَ/=لکايوئينوَ            +/وَ/=لکايوئونوَ

+/س/=لکايوس                     +/س/=لکايوئينس         +/س/=لکايوئونس

+/نِ/=لکايونِ                        +/نِ/=لکايوئيننِ           +/نِ/=لکايوئوننِ

* /لکايا/ + / م/ = لکايام     يا     /مان/ = لکايامان

                   +/اَءِ/ = لکايامَئه                 +/اِ/ = لکايامانئه

                   +/اَوَ/ = لکايامَوَ                  +/وَ/ = لکايامانوَ

                   +/اَس/ = لکايامَس              +/س/ = لکايامانس

                   +/اَنِ/ = لکايامَن                 +/نِ/ = لکاياماننِ

* /لکايا/ + /سي/ = لکاياسي

                   +/اِ/ = لکاياسيءِ

                   +/وَ/ = لکاياسيوَ

                   +/س/ = لکاياسيسِ

                   +/نِ/ = لکاياسينِ

* /لکايا/ + /اِ/ = لکاياءِ

                   +/م/ = لکايائم

                   +/س/ = لکايائس

                   +/نِ/ = لکايائنِ

* /لکايا/ + /وَ/ = لکاياوَ

                   +/م/ = لکاياوَم

                   +/س/ = لکاياوَس

                   +/نِ/ = لکاياوَنِ

* /لکايا/+/؟/=لکايا...      يا +/اِين/=لکايائين...     ۽ +/اُون/=لکايائون

+/م/=لکايام             +/م/=لکايائينم                    +/م/=لکايائونم

+/اِ/=لکاياءِ                +/اِ/=لکايائينئه                      +/اِ/=لکايائونئه

+/وَ/=لکاياوَ                +/وَ/=لکايائينوَ                      +/وَ/=لکايائونوَ

+/س/=لکاياس            +/س/=لکايائينس                   +/س/=لکايائونس

+/نِ/=لکايانِ               +/نِ/=لکايائيننِ                     +/نِ/=لکايائوننِ

* /لکائِي/ + / م/ = لکائيم    يا     /مان/ = لکائيمان

                   +/اَءِ/ = لکائيمَئه                +/اِ/ = لکائيمانئه

                   +/اَوَ/ = لکائيمَوَ                 +/وَ/ = لکائيمانوَ

                   +/اَس/ = لکائيمَس              +/س/ = لکائيمانس

                   +/اَنِ/ = لکائيمَن                +/نِ/ = لکائيماننِ

* /لکائِي/ + /سي/ = لکائِيسي

                    +/اِ/ = لکائيسيءِ

                    +/وَ/ = لکائيسيوَ

                    +/س/ = لکائيسيسِ

                    +/نِ/ = لکائيسينِ

* /لکائِي/ + /اِ/ = لکائِيئه < لکايَئه

                   +/م/ = لکايَئم

                   +/س/ = لکايَئس

                   +/نِ/ = لکايَئنِ

* /لکائِي/ + /وَ/ = لکائيوَ < لکايَـــوَ

                   +/م/ = لکائِيوَم، لکايَـــوَم

                   +/س/ = لکائِيوَس، لکايَـــوَس

                   +/نِ/ = لکائِيوَنِ، لکايَـــوَنِ

* /لکائِي/+/؟/=لکائِي...     يا +/اِين/ = لکائيئين < لکايَئين...  ۽ +/اُون/ = لکائيئون < لکايئون

+/م/=لکائِيم             +/م/=لکايَئينم                    +/م/=لکايئونم

+/اِ/=لکائِيئه < لکايَئه     +/اِ/=لکايَئينئه                      +/اِ/=لکايئونئه

+/وَ/=لکائِيوَ < لکايَـــوَ      +/وَ/=لکايَئينوَ                       +/وَ/=لکايئونوَ

+/س/=لکائِيس < لکايَس +/س/=لکايَئينس                             +/س/=لکايئونس

+/نِ/=لکائِينِ < لکايَنِ     +/نِ/=لکايَئيننِ                     +/نِ/=لکايئوننِ

* /لکايون/ + / م/ = لکايونم           يا     /مان/ = لکايونمان

                   +/اَءِ/ = لکايونمَئه                        +/اِ/ = لکايونمانئه

                   +/اَوَ/ = لکايونمَوَ               +/وَ/ = لکايونمانوَ

                   +/اَس/ = لکايونمَس            +/س/ = لکايونمانس

                   +/اَنِ/ = لکايونمَنِ              +/نِ/ = لکايونماننِ

* /لکايون/ + /سي/ = لکايونسي

                      +/اِ/ = لکايونسيءِ

                      +/وَ/ = لکايونسيوَ

                      +/س/ = لکايونسيسِ

                      +/نِ/ = لکايونسينِ

* /لکايون/ + /اِ/ = لکايونئه

                    +/م/ = لکايونئِم

                    +/س/ = لکايونئِس

                    +/نِ/ = لکايونئِــنِ

* /لکايون/ + /وَ/ = لکايونــوَ

                    +/م/ = لکايونوَم

                    +/س/ = لکايونوَس

                    +/نِ/ = لکايونوَنِ

* /لکايون/+/؟/=لکايون...               يا +/اِين/ = لکايونئين  < لکايَئين...

   ۽  +/اُون/ = لکايونئون < لکايَئون

    +/م/=لکايونم

    +/اِ/=لکايونئه

    +/وَ/=لکايونوَ

    +/س/=لکايونس

    +/نِ/=لکايوننِ

* /لکاءِ/ + /اِين/ + /د/ = لکائيند

                             +/او/ = لکائيندو

                             +/آ/ = لکائيندا

                             +/اِي/ = لکائيِندِي

                             +/اُون/ = لکائينديون

                             +/اُم/ = لکائيندُم

                             +/اَم/ = لکائيندَم

                             +/اُءِ/ = لکائيندءِ

                             +/اَءِ/ = لکائيندَءِ

                             +/اُوَ/ = لکائيندُوَ

                             +/اَوَ/ = لکائيندَوَ

                             +/اُس/ = لکائيندُس

                             +/اَس/ = لکائيندَس

                             +/اُن/ = لکائيندُنِ

                             +/اَنِ/ = لکائيندَنِ

* /لکائيندو/ + / م/ = لکائيندوم       يا    /مان/ = لکائيندومان

                   +/اَءِ/ = لکائيندومَئه          +/اِ/ = لکائيندومانءِ

                   +/اَوَ/ = لکائيندومَوَ           +/وَ/ = لکائيندومانوَ

                   +/اَس/ = لکائيندومَس       +/س/ = لکائيندومانس

                   +/اَنِ/ = لکائيندومَنِ          +/نِ/ = لکائيندوماننِ

* /لکائيندي/+/م/ = لکائينديم< لکائينديم يا /مان/ = لکائينديمان

                     +/اَءِ/ = لکائينديمَئه                         +/اِ/ = لکائينديمانءِ

                     +/اَوَ/ = لکائينديمَوَ                          +/وَ/ = لکائينديمانوَ

                     +/اَس/ = لکائينديمَس                      +/س/ = لکائينديمانس

                     +/اَن/ = لکائينديمَنِ                         +/نِ/ = لکائينديماننِ

* /لکائيندا/ + /سي/ = لکائينداسي

                      +/اِ/ = لکائينداسيءِ

                      +/وَ/ = لکائينداسيوَ

                      +/س/ = لکائينداسيسِ

                      +/نِ/ = لکائينداسينِ

* /لکائينديون/ + /سي/ = لکائينديونسي

                             +/اِ/ = لکائينديونسيءِ

                             +/وَ/ = لکائينديونسيوَ

                             +/س/ = لکائينديونسيسِ

                             +/نِ/ = لکائينديونسينِ

* /لکائيند/ + /اَو/ = لکائيندوَ (لکائيندؤ)

                     +/م/ = لکائيندؤم

                     +/س/ = لکائيندؤسِ

                     +/نِ/ = لکائيندؤنِ

* /لکائيندو/ + /؟/ = لکائيندو ...

                     +/م/ = لکائيندوم

                     +/اِ/ = لکائيندوءِ

                     +/وَ/ = لکائيندووَ

                     +/س/ = لکائيندوسِ

                     +/نِ/ = لکائيندونِ

* /لکائيندِي/ + /؟/ = لکائيندِي

                      +/م/ = لکائيندِيم

                      +/اِ/ = لکائيندِيئِه

                      +/وَ/ = لکائيندِيوَ

                      +/س/ = لکائيندِيسِ < لکائينديَس

                      +/نِ/ = لکائيندِينِ < لکائينديَنِ

* /لکائيندا/ + /؟/ = لکائيندا

                      +/م/ = لکائيندام < لکائيندَم

                      +/اِ/ = لکائينداءِ < لکائيندَءِ

                      +/وَ/ = لکائينداوَ < لکائيندَوَ

                      +/س/ = لکائينداسِ < لکائيندَس

                      +/نِ/ = لکائيندانِ < لکائيندَنِ

* /لکائينديون/ + /؟/ = لکائينديون

                       +/م/ = لکائينديونم < لکائيندَم

                       +/اِ/ = لکائينديونئِه < لکائيندَءِ

                       +/وَ/ = لکائينديونوَ < لکائيندَوَ

                       +/س/ = لکائينديونسِ < لکائيندَس

                       +/نِ/ = لکائينديوننِ < لکائيندَنِ

* /لکائيند/ + /اَڙ/ = لکائيندَڙ

                     +/اُ/ = لکائيندڙُ

                     +/اَ/ = لکائيندڙَ

                     +/اَو/ = لکائيندڙو!

* /لکائج/ + /اَند/ = لکائجند (؟)

                     +/او/

                     +/آ/

                     +/اِي/

                     +/اُون/

                     +/اي/

                     +/اَڙ/

* /لک/ + /ر/ = لکر = ]ل + اِ + ک + ر[

                   +/اُ/ = لکَـــرُ

                   +/اَ/ = لکـــرَ

                   +/او/ = لکـــرو

                   +/اِي/ = لکـــرِي

* /لکر/ + /آءِ/ = لکراءِ

                   +/اُ/ = لکراءُ

                   +/او/ = لکرايو

* /لکراء/ + /آن/ = لکرايان ...

+/اُون/ = لکرايون ...	]نوٽ: /لکاءِ/ کي ماڊل بنائي، /لکاءِ/ جي بدران /لکراءِ/ آڻي سموريون ضميري توڙي ٻيون پڇاڙيون ساڳي ئي ترتيب سان ملائي سگهجن ٿيون. ورجاءَ کان بچڻ لاءِ هتي رڳو ترت ڌاتو ٻول (Immediate stem words) ڏنا ويا آهن.[
+/اين/ = لکرائين ...
+/او/ = لکرايو ...
+/اي/ = لکرائي ...
+/اِن/ = لکرائن ...

+ /اِڻ/ = لکرائڻ ...

+ /ج/ = لکرائج ...

+/آن/ = لکرائجان ...

+/اُون/ = لکرائجون ...

+/اين/ = لکرائجين ...

+/او/ = لکرائجو ...

+/اي/ = لکرائجي ...

+/اَن/ = لکرائجَن ...

+/اَڻ/ = لکرائجَڻ ...

+ /ب/ = لکرائب ...

+ /ي/ = لکرائيه ...

+/او/ = لکرائيو، لکرايو ...

+/آ/ = لکرايا ...

+/اي/ = لکرائِي ...

+/اُون/ = لکرايون ...

...

+ /ايند/ = لکرائيند

+/او/ = لکرائيندو ...

+/آ/ = لکرائيندا ...

+/اي/ = لکرائيندِي ...

+/اُون/ = لکرائينديون ...

]نوٽ: سنڌي ٻوليءَ ۾ متعدي بالواسطه سان گڏ ٻٽو متعدي بالواسطه ۽ ’ٻٽو ٻيڻو‘ متعدي بالواسطه جا مثال پڻ موجود آهن (ڏسو ڊاڪٽر غلام علي الانا، سنڌي ٻوليءَ جو بڻ بنياد). باشعور ڪوشش ڪري، جيڪڏهن، انهن جو بلڪل درست مفهوم، انهن کي ڪم آڻڻ جو ٺهڪندڙ موقعو ۽ انهن سان لڳي سگهندڙ پڇاڙيون واضح ڪجن ته سنڌي ٻولن جون سوين صورتون موجود ٿي سگهن ٿيون.[

/لک/ = ]ل+اِ+ک[ جي وائل آواز ] اِ [ جي تبديل ٿئي ٿي ۽ اهو بدلجي] اي[ ٿئي ٿو، تڏهن هڪ نئون ٻول ٺهي ٿو: /ليک/ = ]ل+اي+ک[

* /ليک/              * /ليک/ + /آء/ = ليکاء

          + /اُ/ = ليکُ                       + /اِ/ = ليکاءِ

          + /اَ/ = ليکَ                       + /او/ = ليکايو

          + /او/ = ليکو                       + /اُ/ = ليکاءُ

          + /آ/ = ليکا                        + /اَ/ = ليکاءَ

          + /اِي/ = ليکِي                     + /اُو/ = ليکائُو

+ /اُون/ = ليکيون

          + /اِ/ = ليکِ

          + /او/ = ليکيو

          + /اي/ = ليکي

          + /اُو/ = ليکيو

* /ليک/ + /ر/ + /آءِ/ = ليکراءِ

* /ليک/ + /آن/ = ليکيان      * /ليکاءِ/ +/آن/ = ليکايان، ليکائيان

          + /اِ/ = ليکيانءِ + ٿو/ٿي          +/اِ/ = ليکايانءِ+ٿو/ٿي

          + /وَ/ = ليکيانوَ + ٿو/ٿي          +/وَ/ = ليکايانوَ+ٿو/ٿي

          + /سِ/ = ليکيانس + ٿو/ٿي      +/سِ/ = ليکايانس+ٿو/ٿي

          + /نِ/ = ليکياننِ + ٿو/ٿي        +/نِ/ = ليکاياننِ+ٿو/ٿي

* /ليکراءِ/ + /آن/ = ليکرايان

* /ليک/ + /اُون/ = ليکيون     * /ليکاءِ/+/اُون/ = ليکايون، ليکائيون

                    + /اِ/ = ليکيونئه + ٿا/ٿيون        + /اِ/ = ليکايونئه+ٿا/ٿيون

                    + /وَ/ = ليکيونوَ + ٿا/ٿيون        + /وَ/ = ليکايونوَ+ٿا/ٿيون

                    + /سِ/ = ليکيونس + ٿا/ٿيون    +/سِ/= ليکايونس+ٿا/ٿيون

                    + /نِ/ = ليکيوننِ + ٿا/ٿيون       +/نِ/ = ليکايوننِ+ٿا/ٿيون

* /ليکراءِ/ + /اُون/ = ليکرائيون

* /ليک/ + /اين/ = ليکين  * /ليکاءِ/+/اين/ = ليکائين

                    + /م/ = ليکينم + ٿو/ٿي         +/م/ = ليکائينم+ٿو/ٿي

                    + /سِ/ = ليکينس + ٿو/ٿي       +/سِ/= ليکائينس+ٿو/ٿي

                    + /نِ/ = ليکيننِ + ٿو/ٿي                    + /نِ/ = ليکائيننِ+ٿو/ٿي

* /ليکراءِ/ + /اين/ = ليکرائين

* /ليک/ + /او/ = ليکيو            * /ليکاءِ/+/او/ = ليکايو، ليکائيو

                    + /م/ = ليکيوم + ٿا/ٿيون       +/م/ = ليکايوم+ٿا/ٿيون

                    + /سِ/ = ليکيوس + ٿا/ٿيون      +/سِ/= ليکايوس+ٿا/ٿيون

                    + /نِ/ = ليکيونِ + ٿا/ٿيون        + /نِ/ = ليکايونِ+ٿا/ٿيون

* /ليکراءِ/ + /او/ = ليکرايو

* /ليک/ + /اي/ = ليکي    * /ليکاءِ/ +/اي/ = ليکائي

                    + /م/ = ليکيم + ٿو/ٿي                   + /م/ = ليکائيم+ٿو/ٿي

                    + /اِ/ = ليکيئه + ٿو/ٿي           + /اِ/ = ليکائيئِه + ٿو/ٿي

                    + /وَ/ = ليکيوَ + ٿو/ٿي            + /وَ/ = ليکائيوَ + ٿو/ٿي

                    + /سِ/ = ليکيس + ٿو/ٿي        +/سِ/ = ليکائيس+ٿو/ٿي

                    + /نِ/ = ليکينِ + ٿو/ٿي           + /نِ/ = ليکائينِ+ ٿو/ٿي

* /ليکراءِ/ + /اي/ = ليکرائي...

* /ليک/ + /اِن/ = ليکن            * /ليکاءِ/ +/اِن/ = ليکائن

                    + /م/ = ليکنم + ٿا/ٿيون        +/م/ = ليکائنم+ٿا/ٿيون

                    + /اِ/ = ليکنئه + ٿو/ٿيون                   + /اِ/ = ليکائنئِه+ٿا/ٿيون

                    + /وَ/ = ليکنوَ + ٿا/ٿيون          + /وَ/ = ليکائنوَ+ٿا/ٿيون

                    + /سِ/ = ليکنس + ٿا/ٿيون       +/سِ/= ليکائنس+ٿا/ٿيون

                    + /نِ/ = ليکننِ + ٿا/ٿيون                   + /نِ/ = ليکائننِ+ٿا/ٿيون

* /ليکراءِ/ + /اِن/ = ليکرائن...

* /ليک/ + /اِڻ/ = ليکڻ            * /ليکاءِ/ +/اِڻ/ = ليکائڻ

                    + /اُ/ = ليکڻُ                       + /اُ/ = ليکائڻُ

                    + /او/ = ليکڻو                      + /او/ = ليکائڻو

                    + /آ/ = ليکڻا                       + /آ/ = ليکائڻا

                    + /اِي/ = ليکڻِي                    + /اِي/= ليکائڻِي

                    + /اُون/ = ليکڻيون                 + /اُون/ = ليکائڻيون

* /ليکراءِ/ + /اِڻ/ = ليکرائِڻ...

* /ليک/ + /ج/ = ليکج             * /ليکاءِ/ +/ج/ = ليکائج

                    + /آن/ = ليکجان...                + /آن/ = ليکائجان...

                    + /اُون/ = ليکجون...               + /اُون/ = ليکائجون...

                    + /اين/ = ليکجين...               + /اين/ = ليکائجين...

                    + /او/ = ليکجو...                  + /او/= ليکائجو...

                    + /اي/ = ليکجي...                 + /اي/ = ليکائجي...

                    + /اَن/ = ليکجن...                 + /اَن/ = ليکائجن...

* /ليکراءِ/ + /ج/ = ليکرائج

* /ليک/ + /ب/ = ليکب    * /ليکاءِ/ +/ب/ = ليکائب

                    + /او/ = ليکبو                      + /او/ = ليکائبو

                    + /آ/ = ليکبا                       + /آ/ = ليکائبا

                    + /اِي/ = ليکبِي                    + /اِي/ = ليکائبِي

                    + /اُون/ = ليکبيون                 + /اُون/= ليکائبيون

                    + /اُم/ = ليکبُم                             + /اُم/ = ليکائبُم

                    + /اَم/ = ليکبَم                             + /اَم/ = ليکائبَم

                    + /اُءِ/ = ليکبُئه                     + /اُءِ/ = ليکائبُئه

                    + /اَءِ/ = ليکبَئه                     + /اَءِ/ = ليکائبَئه

                    + /اُوَ/ = ليکبُوَ                      + /اُوَ/ = ليکائبُوَ

                    + /اَوَ/ = ليکبَوَ                      + /اَوَ/ = ليکائبَوَ

                    + /اُس/ = ليکبُس                  + /اُس/ = ليکائبُس

                    + /اَس/ = ليکبَس                  + /اَس/ = ليکائبَس

                    + /اُن/ = ليکبُن                    + /اُن/ = ليکائبُن

                    + /اَن/ = ليکبَن                    + /اَن/ = ليکائبَن

* /ليکراءِ/ + /ب/ = ليکرائب

* /ليک/ + /ي/ = ليکيه            * /ليکاءِ/ +/ي/ = ليکائيه، ليکاي

                    + /او/ = ليکيو                      + /او/ = ليکايو، ليکائيو

                    + /آ/ = ليکيا                       + /آ/ = ليکايا، ليکائيا

                    + /اِي/ = ليکيِي                    + /اِي/ = ليکائِي

                    + /اُون/ = ليکيُون                  + /اُون/= ليکايون

                    + /اُم/ = ليکيُم                             + /اُم/ = ليکايُم

                    + /اَم/ = ليکيَم                             + /اَم/ = ليکايَم

                    + /اُءِ/ = ليکيُئه                     + /اُءِ/ = ليکايُئه

                    + /اَءِ/ = ليکيَئه                     + /اَءِ/ = ليکايَئه

                    + /اُوَ/ = ليکيُوَ                      + /اُوَ/ = ليکايُــوَ

                    + /اَوَ/ = ليکيَوَ                      + /اَوَ/ = ليکايَــوَ

                    + /اُس/ = ليکيُس                  + /اُس/ = ليکايُس

                    + /اَس/ = ليکيَس                  + /اَس/ = ليکايَس

                    + /اُن/ = ليکيُن                    + /اُن/ = ليکايُن

                    + /اَن/ = ليکيَن                    + /اَن/ = ليکايَن

* /ليکراءِ/ + /ي/ = ليکراي

* /ليکيومان/ + /اِ/، + /وَ/، + /س/، + /ن/

* /ليکايومان/ +/اِ/، + /وَ/، + /س/، + /ن/

* ليکيوسي...     * /ليکايوسي...

* /ليکيُئه/ + /م/، + /س/، + /ن/

* /ليکايُئه/ +/م/، + /س/، + /ن/

* ليکيووَ          * /ليکايووَ

* /ليکيو/ + /م/، + /اِ/، + /وَ/ + /س/، + /ن/

* /ليکايو/ +/م/، + /اِ/، + /وَ/ + /س/، + /ن/

* ليکيَئين...              * /ليکايَئين...

* ليکيَئون...              * /ليکايئون...

* /ليک/+/اِين/+/د/ = ليکيند      * /ليکاءِ/+/اِين/+/د/ = ليکائيند

                             +/او/ = ليکيندو...                  + /او/ = ليکائيندو...

                             +/آ/ = ليکيندا...                             + /آ/ = ليکائيندا...

                             +/اِي/ = ليکيندِي...                + /اِي/ = ليکائيندِي...

                             +/اُون/ = ليکينديُون...              + /اُون/= ليکائينديُون...

                             +/اي/ = ليکيندي                   + /اي/ = ليکائيندي

                             +/اُم/ = ليکيندُم                  + /اُم/ = ليکائيندُم

                             +/اَم/ = ليکيندَم                  + /اَم/ = ليکائيندَم

                              +/اُءِ/ = ليکيندُءِ                     + /اُءِ/ = ليکائيندُءِ

                             +/اَءِ/ = ليکيندَءِ                     + /اَءِ/ = ليکائيندَءِ

                             +/اُوَ/ = ليکيندُوَ                     + /اُوَ/ = ليکائيندُوَ

                             +/اَوَ/ = ليکيندَوَ                     + /اَوَ/ = ليکائيندَوَ

                             +/اُس/ = ليکيندُس                 + /اُس/ = ليکائيندُس

                             +/اَس/ = ليکيندَس                 + /اَس/ = ليکائيندَس

                             +/اُن/ = ليکيندُن                             + /اُن/ = ليکائيندُن

                             +/اَن/ = ليکيندَن                             + /اَن/ = ليکائيندَن

* /ليکرائيند...

* /ليکيند/+/اَڙ/ = ليکيندڙ  * /ليکائيند/+/اَڙ/ = ليکائيندڙ

                   +/اُ/ = ليکيندڙُ                      + /اُ/ = ليکائيندڙُ

                   +/اَ/ = ليکيندڙَ                      + /اَ/ = ليکائيندڙَ

                   +/اَو/ = ليکيندڙَو!                   + /اَو/ = ليکائيندڙَو!

* /ليک/+/ج/+/اَن/+/د/ = ليکجَند...

* /ليکاءِ/+/ج/+/اَن/+/د/ = ليکائجند...

]نوٽ: ٻٽو بالواسطه ۽ ’ٻٽو ٻيڻو‘ متعدي بالواسطه صورتن کي شعوري طرح سينگاري ڪم آڻي سگهجي ٿو.[

* /ليک/+/اَڪ/ = ليکڪ            * /ليکاءِ/+/اَڪ/ = ليکائڪ

                   +/اُ/ = ليکڪُ                       + /اُ/ = ليکائڪُ

                   +/اَ/ = ليکڪَ                       + /اَ/ = ليکائڪَ

                   +/آ/ = ليکڪا

                        +/اُون/ = ليکڪائون

* /ليک/+/اِڙ/ (يا /ڙ/) = ليکــڙ

                   +/اُ/ = ليکــڙُ

                   +/اَ/ = ليکــڙَ

                   +/او/ = ليکــڙو

                   +/آ/ = ليکــڙا

                   +/اُو/ = ليکــڙُو

* /ليک/+/آر/ = ليکار

                   +/اُ/ = ليکارُ

                   +/اِي/ = ليکارِي

                   +/اَ/ = ليکارَ

* /ليکار/+/اَڪ/ = ليکارڪ

                   +/او/ = ليکارڪو

                   +/آ/ = ليکارڪا

                   +/اِي/ = ليکارِڪي

                   +/اُون/ = ليکارڪيون

] * لِکَڻُ: مصدر (سن. لِکَن = لکڻ)... ليکائِي ڪرڻ... لکي وڃڻ... لکي ڇڏڻ...

-          لکيل ج لکيَلَ... لکي ڇڏيل

-          لکيل پڙهيل:

-          لکڻهارُ ج لکڻهارَ: لکڻهارو... ليکاري - ليکڪ...

-          لکڻِي ج لکڻيون: لکت

-          لکڻيداس:

-          لکيت ج لکيتون

-          لکيو انگ پَرَڻُ: ... لکئي کي لوڙڻ

-          لکيو ماڻڻ:

-          لکئي جون لامون کوڙڻ... لکيو انگ پورو ٿيڻ

-          ليکُ ج ليکَ: (سن. لِڪشام لِک = لکڻ)...

-          ليکارو ج ليکارا:

-          ليکاري ج ليکاري:

-          ليکڪُ ج ليکڪَ: ليک لکندڙ - لکڻ وارو...

-          ليکَڻِ ج ليکڻيون:

-          ليکو:

-          ليکائتو ج ليکائتا:

-          ليکو ڀرڻ:

-          ليکو پائڻ:

-          ليکو چوکو ج ليکا چوکا:

-          ليکو کولڻ:

-          ليکو لاهڻ:

-          ليکو ليکائتو:

-          ليکيو وجهڻ:

-          ليکي: ... (جيئن ”منهنجي ليکي ۾“)...

-          ليکي باقي:

-          ليکي پاڙُ ج ليکي پاڙَ:

-          ليکي کي ليڪ ڏيڻ: ليکو چڪتو ڪرڻ...

-          ليکي ۾ گُهٻَٽ ڪرڻ:

-          ليکي ۾ نه هجڻ:

-          ليکائڻ:

-          ليکاڻِي:

-          لکاوتَ ج لکاوتون:

-          لکت پڙهت: لکپڙهه...

-          لکپڙهه ج لکپڙهون:... لکاوٽ...

-          ’جامع سنڌي لغات‘، جلد-5 تان ورتل[

]نوٽ: ليکڪُ آوازن (Sounds)، صوتين (Phonemes) ۽ صرفين (Morphemes) جي هن سڄي منظم سٽاءَ کي انساني ذهانت جو هڪ اعلى سگھڙ مثال سمجهي ٿو ۽ انهيءَ ترتيب کي ذهن ۾ رکندي ڪي نتيجا اخذ ڪري ٿو، جن جو ذڪر ’ٻول جو بڻ‘ (2007) ۾ تفصيل سان ڪيو ويو آهي.[