3/19/2018

انسائيڪلوپيڊيا سنڌيڪا (ذاتيون ۽ ديھون) - ڊاڪٽر محبت ٻرڙو (Dr. Muhabbat Buriro)


ڊاڪٽر محبت ٻرڙو
انسائيڪلوپيڊيا سنڌيڪا©
”مواد سھيڙيو مھم“
(ذاتيون ۽ ديھون)

سمورن علم دوست ۽ سنڌي سڄڻ ماڻهن کي گذارش ٿا ڪريون ته  انسائيڪلوپيڊيا سنڌيڪا“ جوڙڻ جي سلسلي ۾ اسان جي هر اها مدد ڪن جيتري سندن وس ۾ هجي. هزارين ماڻهن جي مدد گهرجي ۽ اهي ئي ماڻهو هن ”انسائيڪلوپيڊيا سنڌيڪا“ جا مالڪ، خالق، سينگاريندڙ ۽ سنواريندڙ هوندا. جنھن به موضوع تي جنھن به سڄڻ مواد موڪليو، اهو مواد ان جي نالي سان ڇپيو ويندو. ٻن لکن کان به وڌيڪ موضوعن واري هن ”انسائيڪلوپيڊيا سنڌيڪا“ جو ليکڪ هڪ ماڻهو هجي يا ڪجهه ماڻهو هجن اهو ممڪن ڪونهي. توهين پنھنجي من ۾ محبت رکي رنڊا روڙي موڪليو، توهان جون محبتون ۽ قرب گهرجن ۽ انهن کي ئي اسين مانُ ٿا ڏيون. اسان کي صرافيءَ جي هام ڪانهي پر ويڄن جي پاڙي ۾ ويٺا آهيون.
هيٺ ”الف“ سان شروع ٿيندڙ ديھن ۽ ذاتين جا نالا ڏجن ٿا، اسان کي انهن موضوعن تي هر ممڪن مواد گهرجي. ”الف“ سان شروع ٿيندڙ ڪنھن به ديھه يا ذات جو نالو ڄاڻائڻ جيڪڏهن اسان کان رهجي ويو هجي ته مهرباني ڪري اسان جي رهنمائي ڪندا.

ـــــــــ ذات ـــــــــ
ذات جي سلسلي ۾ اسان کي ٿلهي ليکي هيٺ ڏنل ترتيب موجب (ڪي واڌارا ڪرڻا هجن ته انهن سميت) مواد جي گهرج آهي:
- حسب نسب
- آبادي، گهڻي آباديءَ وارا علائقا، ڪي به نمايان ڌنڌا وغيره.
- تاريخي اهميت جو ڪردار وغيره.
- نمايان ڪردار ادا ڪندڙ (ڪنھن به شعبي ۾) ماڻهو (جيئن، عرف عام سومرن مان دودي جي سورهيائي ۽ چنيسر جي غداري).
- ڪي خصوصي يادگار (جيئن سومرن جي روپا ماڙي).
آبڙ
آٿلا
آٿيلا
آچاريه (فرقو)
آچو
آچيا
آرماڻي
آڏڙا
آڍا
آڍاڻي
آڍيجا
آراديرِ
آراڻي
آرائين
آرڪاٽي
آريپوٽا
آريجا
آريسر
آزاداڻي
آسر پوٽا
آسريا (آسڙيا)
آگاڻي
آگرا
آڳرو
آلکاڻي
آمُرَ
آمڙا
آهوجا
آئري (بلوچن جو ڪُڙم)        
ابدالي (پٺاڻن جو ڪڙم)
ابڙا
ابڙيجا
ابڙينگ
ابو پوٽا
اَڀيچَڙ
اَتراڻي (بلوچن جو قبيلو)
اُترائي
اُتيرا
اُٽ
اُپريا
اُجواڻي
اُڄڻ
اُچَ
اُڇوت
احمداڻي
احمداڻي (قبيلا)
احمدزئي
اُڌا
اُڌيچا
اُڏا
اُڏڻ
اُڏيسي پوٽا
اُڊاڻا
اُڍا
اُڍاڻا
اُڍيچا
ارباب (ذات ۽ لقب)
ارباڻي (بلوچن جو قبيلو)
ارورا (ذات، هندو ۽ مسلمان)
اروذ
اروڙا
اروڙ ونسي
اڙوڙَ
اسرام
اسراڻ
اسلامي
اشراف
اکا
اگري
اڳٺ گھڪا
اُڳرا
اڳڙا
اگهاڙا
اگهاماڻي
اگهم
اگهيم
اڱاريو
التزئي(بروهي قبيلو)
الحاڻي
اُلرا
اُلڪاڻي(بلوچن جو قبيلو)
اَلکاڻي
اُميگراڻي (پتافي بلوچن جو قبيلو)
اُنبجا
اُنبوه
انڍڙ
اُنڙ     
انصاري
اُونگَر
اواڻ (اعواڻ قبيلو يا ذات)
اواڻا (قبيلو يا ذات)
اوڀاڙا
اوٿماڻي (قبيلو ۽ ذات)
اوٽَ
اوٺا
اوٺوال
اوٺي
اوڏ
اوڍا
اوڍاڻَ
اوڍاڻا
اوڍيجا
اوستا
اوسواڙ
اوسيلا
اوڳاهي
اهير
اَيٺڙا
ايراني
ايري
ايريو
ايسام   (مزاري بلوچن جو قبيلو)
اِيسَرَ
ـــــــــ ديهه ـــــــــ
ديھه جي سلسلي ۾ اسان کي ٿلهي ليکي هيٺ ڏنل ترتيب موجب (۽ ڪي واڌارا ڪرڻا هجن ته انهن سميت) مواد جي گهرج آهي:
- جاگرافيائي اهميت جي هر ڳالهه/ شيءِ.
- تاريخي اهميت جي هر ڳالهه/ شيءِ.
- اڪابر ماڻهو، ڪنھن ڌنڌي/ ڪرت ۾ نمايان اهميت وارا ماڻهو، اهم ڳوٺ ۽ شھر، خاص ڌنڌا وغيره.
- آبادي، تعليم، صحت ۽ عمل ۾ آيل ترقياتي رٿائون وغيره.
- ڪي به معاملا، مسئلا ۽ انهن جا حل.
- ٻي ڪا به اهميت واري ذڪر جوڳي ڳالهه.
- اهميت واري هر شيءِ ــــ يادگار، ماڻهو، علائقي، جبل، ڍنڍ، ٻيلي وغيره جي مختصر(ننڍايل) ڄاڻ سڃاڻ.
- گهڻي اهميت رکندڙ هر شيءِ جي تفصيلي (ڊيگهاريل) ڄاڻ سڃاڻ.
آباد (جيڪب آباد)
آباد (ڏوڪري)
آباد (روهڙي)
آباد (سيوهڻ)
آباد (ڪنڊيارو)
آباد (ڪوٽڏيجي)
آباد (ڪوٽڙي)
آباد (ميھڙ)
آباد (وارهه)
آباد پانُچو (سجاول)
آباد جاگير (روهڙي)
آباد جاگير (سکر)
آباد جاگير (ڪَڪڙ)
آباد ريو (سجاول)
آباد مِھلائي (سکر)
آبدار (ڪراچي)
آبڙي (بدين)
آبڙي (حيدرآباد)
آبڙي (قمبر)
آبڙي (گوني)
آبڙي (ميرپورخاص)
آتلاه (ڊگهڙي)
آتڻاهه (کپرو)
آٿرڪي (شاهه بندر)
آٿيلا (ڊگهڙي)
آٽيري (خيرپور)        
آٺڙي (ٺَل)
آپارو (جيمس آباد)
آپن (جاتي)
آچر سڌايو (ڳڙهي ياسين)
آڌيگام (ننگر پارڪر)
آڏي ڌامراهو (وارهه)
آراڙو (جوهي)
آراڙو (سامارو)
آرائين (سکر)
آرائين (هالا)
آرگو (ڊگهڙي)
آريڙو (پنو عاقل)
آساسر (کپرو)
آکيرو (ڪنڌڪوٽ)
آگاڻي (لاڙڪاڻو)
آگرو (پنو عاقل)
آلڻي (حيدر آباد)
آمري (ٽنڊوالهيار)
آنگاهو (سکر)
آنھُون (وارهه)
آهَر ناري (ڪَڪڙ)
آهري (ڊگهڙي)
آهَريا (دادو)
آهوڙي (ڪڪڙ)
آئلپور (ٽنڊو باگو)
ابراهيم پتافي (ميرپور ماٿيلو)
ابراهيم مھر (گهوٽڪي)
ابڙي پوٽا (ڏوڪري)
ابڙيجاڻي (هالا)
ابڙي جي ترائي (جيمس آباد)
ابڙينگ (ڊگهڙي)
ابيلائي (وارهه)
اٻاوڙو (سکر)
اٻلاک (سامارو)
اُڀيور (سنجهورو)
اُڀڙي (خيرپور)
اُتر ساوڙي (مورو)
اُٽل مراداڻي (گهوٽڪي)
اجنال (جيمس آباد)
اُڇَ (بدين)
اڇڙو (بدين)
اختيار ويسر (ميرپور ماٿيلو)
اُڍوئي (نارو)
اُڍيجاڻي (ديرو محبت)
اُڍيجاڻي (سجاول)
اُرادو (فيض گنج)
اروڙ (روهڙي)
اروڻي (جوهي)
استيلو (دادو)
اسلام ڪوٽ، ڳوٺ ۽ ديهه (مٺي)
اَڪائي (گوني)
اڪتـڙَ (سيوهڻ)
اڪراڙو (مٺي)
اُڪراڻي (خيرپور رياست)
اَڪرو، ديهه ۽ ڳوٺ (فيض گنج)
اَڪڙو (بدين)
اَڪوٽو (ڊگهڙي)
اڪورِ (ٽنڊو باگو)
اکري (روهڙي)
اکري ڪسي (ڪوٽڙي)
اکيراج (مٺي)
اگهاماڻو (ماتلي)
اگهم (نوشهرو)
اگهيماڻي (حيدرآباد)
اَلرا (روهڙي)
الهه آباد (ٺل)
الهه آباد (روهڙي)
الهه آباد (ڳڙهي خيرو)
الهه آباد (ميروخان)
اَمحابو (جيمس آباد)
امروٽ (ڏوڪري)
امروٽ (ڳڙهي ياسين)
اُمَنُ (خيرپور تعلقو)
اميد پور (حيدرآباد)
امير آباد (گهوٽڪي)
امير آباد (ڳڙهي خيرو)
امير بخش لغاري (ميرپور خاص)
امير شاهه (ڳڙهي ياسين)
اميلاڻو (ڪراچي)
اميناڻي (دادو)
امين اوڪر (کپرو)
امين نريڙو (بدين)
انبار (ميھڙ)    
انڙ (رتوديرو)
انڙ پور (ڪوٽڙي)
انڙڪي (ٽنڊوباگو)
اُنڙڪي (گوني)
انگڙي (بدين)
انگئي (جوهي)
انھيري (فيض گنج)
اوجهري (بدين)
اوچيھڙ (پنو عاقل)
اوڇو (ڪوٽڙي)
اوڏياڻو (شهدادڪوٽ)
اَوَڍَ (سانگهڙ)
اوڍا (بدين)
اوڍا (ڳڙهي ياسين)
اوڍاڻو (ٺُل)
اوڍرڪي (گوني)
اوڍر والي (گهوٽڪي) 
اورل (پنوعاقل)
اورنگ آباد (جيڪب آباد)
اورنگ آباد (ڳڙهي ياسين)
اوڪراڙو (عمر ڪوٽ)
اُونها ٿڌا (کپرو)
اُونھَرَ (ننگر پارڪر)
اووڙي (ٽنڊو باگو)
اوهَانچو (هالا)
اُهبُ (ميرپور ساڪرو)
اهڙا مار (ننگر پارڪر)
اهير (قمبر)
اَئنڊي (فيض گنج)
اُيَٽپار (سانگهڙ)
ايراچو (شاهه بندر)
ايراضي (گوني)
ايراضي سعدڪي (پنو عاقل)
ايراضي گهوٽڪي (گهوٽڪي)
ايلاچي (کپرو)
ايلچي (ٽنڊوالهيار)
ايلچي (ڪوٽڙي)
ايلچي (قنبر)
***

©  روزانه جاڳو‘ ڪراچي 15-آڪٽوبر 1991ع ۾ ڇپيل.



1 comment: