هڪ کاهوڙي اديب ۽ ڏاهو - ليکڪ: منير چانڊيو

ڊاڪٽر محبت ٻرڙو: هڪ کاهوڙي اديب ۽ ڏاهو

ليکڪ: منير چانڊيو

ڊاڪٽر محبت ٻرڙو

دنيا جي هر سماج ۾ ٻن قسمن جا ماڻهو، ٻن طبقن ۾ ورهايل آهن. انهن مان هڪ قسم جي طبقي ۾ سامراجي، جاگيردار، سرمائيدار، ڦورو ۽ انسان دشمن رويا رکندڙ فرد اچي وڃن ٿا، جڏهن ته ٻئي طبقي ۾ انسان دوست، پورهيت، غريب، سيڪيولر، ترقي پسند، مظلوم ۽ محڪوم طبقي جي حقن لاءِ جاکوڙيندڙ، اجائي وهم پرستيءَ، عقيدي پرستيءَ ۽ خيال پرستيءَ کي عقل، دليل، منطق ۽ سائنس ذريعي رد ڪندڙ، انسان دوست ۽ روشن خيال قدرن کي تخليق ڪري انهن کي اُڀار ڏئي ۽ ان کي اڳتي وٺي ويندڙ اعلى آدرشي انسان شامل آهن. انهن جو ذهن، عقل ۽ سمورو علم ڪنهن ڦورو، ظالم، جاگيردار، سرمائيدار ۽ پير، مير، نواب، وڏيري جي چائنٺ جي غلام ٿيڻ، ان طبقي کي فائدو ڏيڻ بدران، ان طبقي جي سرمائيداراڻي ۽ سامراجي روايتن، وهم پرستيءَ ۽ غلاماڻي سوچ کي ٿڏي، پنهنجي زندگيءَ جو پَل پَل پنهنجي وطن ۽ ان جي مسڪين مارن جي ڦٽل نصيب سنوارڻ ۽ پنهنجي قوم جي تاريخ ۾ سونهن ۽ سينگار پيدا ڪرڻ لاءِ وقف ٿئي ٿو.

سچ ته اهڙن اعلى آدرشي انسانن مان ڊاڪٽر محبت ٻرڙو به هڪ هو، جنهن پنهنجي سموري شعوري ڄمار پنهنجي وطن سنڌ ۽ ان جي مظلوم، محڪوم، ڦُريل ۽ لُٽيل مارن جي حقن لاءِ جاکوڙيندي گذاري.

هن پنهنجي شاگرديءَ واري زماني کان ئي پنهجي قوم جي ٻارن ۾ علمي، ادبي ۽ سائنسي جاڳرتا پيدا ڪرڻ لاءِ قنبر شهر ۾ ”گلن جهڙا ٻارڙا“ تنظيم جو بنياد وڌو ۽ ان جي هفتيوار گڏجاڻين ۾ پاڻ ڄامشوري مان سيڙجي اچي شرڪت ڪندو هو. ان کان پوءِ ڊاڪٽر محبت ٻرڙو سنڌي شاگرد تحريڪ جي اڳواڻ جي حيثيت ۾ سڄيءَ سنڌ ۾ سرگرم رهيو. ڊاڪٽر محبت بنيادي طور هڪ انقلابي ڪارڪن ۽ اڳواڻ هئڻ سان گڏوگڏ هڪ ڏاهو ۽ مفڪر پڻ هو، جنهن سبب ئي هن مختلف سائنسي، علمي، جدلياتي ۽ فڪري موضوعن تي ڪيترائي لاڀائتا ليڪچر پڻ ڏنا. اڄ جيڪڏهن قنبر سڄيءَ سنڌ ۾ پڙهيل لکيل، روشن خيال، ترقي پسند، سائنسي ۽ سياسي سوچ رکندڙ شهر جي حيثيت رکي ٿو، ته ان ۾ ڊاڪٽر محبت ٻرڙي ۽ ان جي ساٿين جون ڪيتريون ئي اڻکُٽ محنتون شامل آهن. ان دؤر ۾ جيڪڏهن ڊاڪٽر محبت ٻرڙو ۽ سندس ساٿي جامي چانڊيو، ڊاڪٽر بخت جمال شيخ، ڊاڪٽر ايوب شيخ، ڊاڪٽر نظير شيخ، ڊاڪٽر ظفر قادري، عظيم سومرو، منظور ڇڄڙو، زاهده شيخ، ريحانه شيخ، آفتاب شيخ ۽ ٻيا ان دؤر جي فرسوده روايتن ۽ رسمن، غلاماڻي ۽ جاگيرداراڻي سوچ، وهم پرستيءَ، خيال پرستيءَ ۽ اهڙين ٻين ڪيترين ئي مُدي خارج ۽ انسان دشمن روايتن سان عقل پسنديءَ، سائنسيت، علم، ادب ۽ انسان دوست فڪر سان مقابلو ڪري، نوان انسان دوست ٻج نه پوکين ها ته شايد اڄ اسان، مان ۽ مُون جهڙا ٻيا ڪيترائي نوجوان هن مَقام تائين نه رسي سگهن ها، جنهن تي هن وقت اسين رسي چڪي آهيون. ان ۾ يقيناً ڊاڪٽر محبت ٻرڙي ۽ ٻين ڪيترن ئي کاهوڙي انسانن جو ڪنٽريبيوشن شامل رهيو آهي.

ڊاڪٽر محبت جا ڪيترائي غير معمولي ڪم بنهه حيرت ۾ وجهندڙ آهن. هو هڪ ئي وقت سياسي اڳواڻ، محقق، مترجم، تنقيد نگار، لسانياتي ماهر، ڪهاڻيڪار ۽ اتساهڪ اديب هو. هو پنهنجي گهڻ طرفي ڪمن ۾ سڀني ڪمن جو وڏو ڄاڻو ۽ عالم هو. هن جهڙيءَ ريت ڪهاڻيون لکيون، مضمون لکيا ۽ سياسي تنقيدي ڪتاب لکيا، ان جو ڪو مثال نه آهي. هن اڪيلي سر سنڌي ٻوليءَ جي انسائيڪلوپيڊيا ٺاهڻ جي ڪوشش ڪئي ۽ ان جي نتيجي ۾ ڪيترو ئي ڪم ڪيائين، جنهن جو مثال سندس ڪتاب ”انسائيڪلوپيڊيا سنڌيڪا“ آهي. لسانياتي ماهر جي حوالي کان سندس شايع ٿيل ڪتاب هڪ وڏي وٿ آهن، جن ۾ ”اچو ته پنهنجي سنڌي لکت سنواريون“، ”ٻوليءَ جو بڻ“، ”سنڌي ٻولي لفظ، لغت ۽ لکت“، ”ٻول جو بُڻ“ شامل آهن.

ڊاڪٽر محبت ٻرڙي فلسفي جي بيحد ڏکِي ۽ پيچيده ٻوليءَ کي نهايت سولي سنڌيءَ جو روپ اوڍايو، ان جو مثال ”جدلي ماديت جا بنيادي اُصول“ ڪتاب آهي. ان ڪتاب جي ٻوليءَ کي ڊاڪٽر محبت انتهائي سولو ۽ عام فهم ڪري ترجمو ڪيو آهي، جيڪا هڪ مترجم جي وڏي ڪاميابي هجي ٿي.

ڊاڪٽر محبت پنهنجي ڪُمهلي موت سبب اڄ اسان جي وچ ۾ موجود نه آهي، پر هن جو ڪيل ادبي، علمي، شعوري، سائنسي ۽ فڪري پورهيو اسان جي ذهنن جي آبياري ڪري رهيو آهي. اڄ ڊاڪٽر محبت ته هتي موجود نه آهي پر منهنجي دل ۾ هڪ خواهش ۽ حسرت ضرور موجود آهي ته ڪاش اڄ ڊاڪٽر محبت زندهه هجي ها ته مان جيئن سندس ڪيل علمي ۽ فڪري پورهيي مان سکي رهيو آهيان، جيئن پنهنجي محبوب استاد جامي چانڊيي وٽان علمي، ادبي، فڪري، شعوري، عقلي ۽ سائنسي علم جا ”ٻه اکر“ سکيا آهن، جيئن ڊاڪٽر نظير شيخ ۽ آفتاب شيخ جي دوستيءَ ۾ انهن کان ڪيترائي انسان دوست رويا سکيا آهن، جيئن سنڌي ادبي سنگت، عوامي تحريڪ ۽ ڊاڪٽر محبت اڪيڊمي قنبر جي گڏجاڻين ۾ مانائتن دوستن ستار هڪڙي، دين محمد ڪلهوڙي، رياضت ٻُرڙي، سعيد سومري، خادم رند، اياز چانڊيي ۽ ٻين دوستن جي صحبت ۾ انهن وٽان سکيو اٿم، تيئن ڊاڪٽر محبت ٻرڙي جي دوستيءَ ۽ صحبت ۾ ڪجهه وڌيڪ سکي وٺان ها!